دستگاه فلزیاب چیست و چه کاربرد هایی دارد
دستگاه فلزیاب یکی از ابزارهای کاربردی بوده که در چند سال اخیر استقبال بی نظیری از آن شده است ، به همین منظور در این مقاله با در نظر گرفتن امکانات و واقعیت ها در مورد فلزیاب ، گنج یاب و طلایاب موضوعاتی را بیان خواهیم کرد که مناسب برای افرادی باشد که در حال تحقیق برای خرید فلزیاب هستند یا یک دستگاه را از قبل خریداری کرده اند و در مورد آن سوالاتی برایشان پیش آمده است.
امیدواریم که در موضوعات ذیل هیچگونه غرض ورزی یا عاملی برای بدبینی شما کاوشگران یا دیگر اشخاص و شرکت ها پدید نیاید، چون که به دنبال تبرئه یا متهم کردن عده یا سیستمی نمی باشیم و فقط هدف ارائه مطالب و اطلاعات درست در مورد سیستم های فلزیابی می باشد.
فهرست مطالب
دستگاه فلزیاب چیست ؟
فلزیاب ها دستگاه های الکترونیکی با تکنولوژی و کارایی متفاوت که هر یک به روشی خاصی قادر به کشف فلزات دفن شده در زیر زمین ، دیواره ها و … هستند. فلزیاب ها کاربرد های زیادی دارند برای مثال در فرودگاه ها به عنوان گیت امنیتی یا بازرسی بدنی ، در سازمان های نظامی برای کشف مین و سلاح، در صنایع و کارخانجات برای جلوگیری از ورود تکه های فلز به داخل بسته بندی محصولات از آن ها استفاده می شود. واکنش های مردم بعد از شنیدن کلمه فلزیاب چیست بسیار متفاوت می باشد:
- عده ای اولین چیزی که بعد شنیدن فلزیاب چیست به ذهنشان می رسد ، کشف گنج و طلا ، زیرخاکی و گنج یاب است.
- برخی نیز ممکن است به فکر پیدا کردن لوله ، کابل و … در زمین و ساختمان ها بیوفتند.
- افرادی هم به مسائل امنیتی در ورودی اماکن ، فرودگاه ها و غیره فکر می کنند.
اجزای تشکیل دهنده یک فلزیاب :
فلزیاب ها نیز مانند هر دستگاه دیگری از بخش های مختلفی تشکیل شده است که هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارد و معمولا نبود یا نقص در یکی از اجزاء باعث اختلال در کار با آن می شود. به صورت کلی اجزای تشکیل دهنده آن شامل موارد زیر است :
- دستگیره تعادل : قطعه ای می باشد که باعث ایجاد تعادل هنگام کار با دستگاه می شود. وقتی شما با دست خود دسته دستگاه فلزیاب را میگیرید ، دستگیره تعادل دقیقا بین آرنج و مچ دست شما قرار می گیرد و باعث کنترل بهتر دستگاه فلزیاب می شود.
- جعبه کنترل : یا جعبه مادر که به نوعی مرکز کنترل سیستم شما می باشد و شامل ، مدار و قطعات ، باتری ، بلندگو ، ریز پردازنده ها و …است.
- دسته(میله) : میله ای به طول تقریبا 1 متر که تمام متعلقات دستگاه مانند جعبه کنترل ، دستگیره تعادل ، لوپ بر روی آن سوار می شود.
- لوپ یا کویل : یکی از بخش های کاربردی مهم یک فلزیاب می باشد که وظیفه ارسال و دریافت سینگال و تشخیص هدف را برعهده دارد.
طرز کار فلزیاب ؟
اصول کار یک دستگاه فلزیاب بر پایه قانون فیزیک می باشد و چیزی که باعث می شود به فلز واکنش نشان داده و اپراتور را از وجود هدف مدفون شده در زیر خاک مطلع کند ، میدان مغناطیسی و الکتریسیته ایجاد شده توسط دستگاه می باشد. اگر هنوز چیزی از فیزیک دوران دبیرستان خود چیزی به یاد داشته باشید می دونید که الکتریسیته و مغناطیس زوج های جدا نشدنی از هم هستند و بر اساس قانون مکس ول با تغییر میدان الکتریسیته ، میدان مغناطیسی نیز تغییر می کند. الکتریسیته و مغناطیس هر دو بخش هایی از الکترومغناطیس هستند و با شناخت و درک این مسئله به راحتی میتوان به طرز کار فلزیاب پی برد.
آشنایی با نحوه کار فلزیاب :
وقتی یک گنج یاب را روشن می کنید ، جریان الکتریسیته وارد کویل یا لوپ دستگاه فلزیاب می شود و یک میدان مغناطیسی حول لوپ ایجاد می کند و با حرکت دادن آن بر روی سطح زمین ، میدان مغناطیسی نیز حرکت میکند. اگر در این حین کویل را از روی یک جسم فلزیاب عبور دهید، میدان مغناطیسی ایجاد شده باعث جابجایی اتم های داخل فلز میشود و این امر بر نحوه حرکت الکترون ها(ذرات ریز حول هسته اتم) نیز تاثیر می گذارد. با تغییر میدان مغناطیسی درون فلز ، جریان الکتریکی آن نیز تغییر می کند.
درک بهتر کار سیستم دستگاه فلزیاب :
آقای مکس ول فیزیکدان برجسته اسکاتلندی قانون دیگری دارد که می گوید وقتی جریان الکتریکی درون یک فلز تغییر کند باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی دیگری حول فلز می شود.
بنابراین وقتی فلز در محدوده میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط دستگاه فلزیاب قرار می گیرد با تغییراتی که دورن آن ایجاد می شود باعث پخش میدان مغناطیسی دیگری اطراف فلز می شود و در این مرحله دستگاه میدان مغناطیسی ساطح شده از فلز را شناسایی می کند.
وظیفه شناسایی و تشخیص سیگنال یا پالس ساطح شده توسط فلز بر عهده کویل ثانویه است که نقش گیرنده را دارد و با توجه به نوع فلزیاب می تواند درون کویل فرستنده یا در داخل باکس مادر به یک مدار متشکل از بلندگو وصل شود ، تا زمانی که جریان الکتریسیته وارد آن می شود توسط بلندگو به صورت بوق به اپراتور اخطار دهد.
انواع فلزیاب از نظر تکنولوژی ساخت :
انواع فلزیاب به صورت کلی به سه دسته زیر تقسیم می شود:
- فلزیاب پالسی Pulse induction (PI)
- فلزیاب VLF (Very low frequency)
- فلزیاب BFO (Beat-frequency oscillation )
اصول کار فلزیاب پالسی :
عملکرد این نوع دستگاه فلزیاب براساس القای پالس (PI) می باشد و بر خلاف فلزیاب وی ال اف اکثرا دارای یک کویل جهت ارسال و دریافت پالس می باشد ، البته با توجه به نوع طراحی آن می تواند با دو یا سه کویل نیز کار کند. اصول کار فلزیاب پالسی بدین صورت می باشد که پالس یا جریان های کوتاه از طریق لوپ ارسال می شود که هر پالس معمولا به صورت میدان مغناطیسی به طرف زمین فرستاده می شود.
وقتی پالس ارسالی به پایان می رسد ، میدان مغناطیسی قطبیت را برعکس کرده و بسیار ناگهانی فرو می ریزد و در نتیجه یک جهش الکتریکی شدید ایجاد می کند.این جریان الکترونیکی چند میکروثانیه (میلیونیوم ثانیه) طول می کشد و باعث می شود جریان دیگری از لوپ عبور کند که به آن جریان پالس منعکس می گویند.
بعد از آن پالس دیگری فرستاده می شود و این روند همچنان تکرار می شود. در یک دستگاه فلزیاب پالسی معمولا 100 پالس در عرض یک ثانیه ارسال می شود. تعداد پالس های ارسالی به شرکت سازنده و مدل دستگاه بستگی دارد. اگر در حین ارسال و دریافت پالس جسم فلزی در مسیر باشد ، با برخورد سیگنال به فلز در میدان مغناطیسی تغییری بوجود میاد و این تغییر به صورت پالس منعکس به سمت بالا ارسال شده و دستگاه آن را دریافت کرده و به صورت آلارم نشان داده می شود.
دستگاه فلزیاب VLF :
سیستم های وی ال اف از دو کویل برای ارسال و دریافت میدان مغناطیسی استفاده می کند و با توجه به نوع تکنولوژی که دارند ، عمق کاوش زیادی ندارند و نهایتا بین 1.5 تا 2.5 متر قادر به تشخیص هستند. این نوع دستگاه به فلزیاب تفریحی نیز معروف هستند. در مورد نحوه کارکرد این نوع سیستم ها در بخش طرز کار فلزیاب ها به صورت کامل توضیح دادیم.
فلزیاب BFO :
یکی از ابتدایی ترین روش ها برای تشخیص فلز استفاده از تکنولوژی BFO (نوسانگر فرکانس ضرب) می باشد. در این نوع دستگاه فلزیاب ها معمولا دو نوع کوبل وجود دارد یکی در جعبه کنترل و دیگری نیز که در قسمت جلو دستگاه قرار می گیرد.
هر یک از این کویل ها برای اینکه بتوانند در هر ثانیه هزاران پالس را ایجاد کنند به یک اسیلاتور متصل هستند. فرکانس پالس هایی که تولید می شود بین دو کویل جابجا شده و با عبور پالس ها از هر کویل ، امواج رادیویی وجود می آید.
نحوه تشخیص اهداف توسط فلزیاب :
در این حین سیم پیچ کوچکی که در جعبه کنترل قرار دارد تفاوت بین فرکانس ها را محاسبه کرده و تغییرات به صورت بوق به اپراتور اطلاع داده می شود. یعنی وقتی که به کویل اصلی از روی هدفی عبور کنید ، میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط سیم پیچ با فلز برخورد کرده و در اطاف آن نیز یک میدان مغناطیسی دیگری ایجاد می کند. این میدان مغناطیسی با فرکانس امواج رادیویی برخورد کرده و با تغییر فرکانس سیم پیچ کوچک متوجه تغییر در طول فرکانس می شود.
دستگاه فلزیاب چه تفاوتی با گنج یاب یا طلایاب دارد؟
همان طور که تاکنون متوجه شده اید ، استفاده از این سیستم ها در ایران با کشور های اروپایی بسیار متفاوت می باشد و اکثر کاوشگرانی که در ایران فعالیت می کنند به دنبال گنجینه و دفینه های ارزشمند هستند و برای موفقیت خود نیز از فلزیاب پالسی استفاده می کنند ، چون عمق بالایی را کاوش می کنند.
دستگاه طلایاب یا دستگاه گنج یاب و فلزیاب عمدتا بازی با کلمات هستند که فلزیاب فروش ها از آن ها برای جذب مشتری و افزایش فروش خود استفاده می کنند. در بحث عملکرد و کارایی همگی یکی هستند و دلیل اصلی که باعث میشه برخی از کلمه طلایاب بجای دستگاه فلزیاب استفاده کند ، موضوع تفکیک فلزات در این سیستم ها می باشد.
تفکیک فلزات چیست و فلزیاب چه فلزات را تفکیک می کند؟
تفکیک فلز یک قابلیت ویژه در یک دستگاه گنج یاب است که به کمک آن می توان انواع فلزات را با توجه به نوع و آلیاژ آن از هم جدا کرد. موضوع تفکیک فلز توسط فلزیاب یکی از فاکتور های مهم برای هر کاوشگری می باشد. قدرت تفکیک فلزات در هر نوع سیستمی با توجه با تکنولوژی و شرکت سازنده آن می تواند متفاوت باشد و معمولا بحث تفکیک فلز در یک دستگاه فلزیاب به 3 روش زیر می باشد:
- تفکیک آهن از غیر آهن
- تفکیک فلز با ارزش از بی ارزش
- تفکیک just gold (فقط طلا)
تفکیک آهن از غیر آهن :
یکی از ابتدایی ترین روش های تفکیک فلزات می باشد که فقط قادر است غیر آهن رو از آهن تشخیص دهد و فلزاتی که به اصطلاح غیر مغناطیسی (طلا ، مس ، نقره) هستند را نمی تواند از هم جدا سازد.
تفکیک با ارزش و بی ارزش :
در این نوع تفکیک فلز هایی مانند طلا ، نقره ، مس ، آلومینیوم ، استیل در دسته فلزات با ارزش قرار می گیرند و فلزاتی هچون آهن و چدن و … در دسته فلزات بی ارزش به حساب می آیند. در میان سیستم های موجود در بازار اکثرا از این مدل تفکیک بهره می برند.
تفکیک JUST GOLD (فقط طلا):
یکی از بهترین قابلیت هایی که یک دستگاه گنج یاب حرفه ای باید داشته باشد ، ویژگی تفکیک جاست گلد است ، یعنی اینکه وقتی دستگاه خود را بر روی این مدل تفکیک قرار می دهید ، گنج یاب شما فقط اهدافی که طلا باشند را تشخیص می دهند و مابقی فلزات واهداف را نادیده می گیرند.
عمق کاوش فلزیاب :
بعد از تفکیک فلز قابلیتی که می تواند یک دستگاه طلایاب را از دیگر مدل های مشابه در بازار متمایز کند ، عمق نفوذ بالای آن می باشد. عمق کاوش فاکتور اصلی و مهم در هر دستگاه گنج یاب است که می تواند کمک شایانی به کاوشگر کند. عوامل متعددی وجود دارند که باعث می شوند که یک فلزیاب عمق کم یا زیادی را بتواند تشخیص دهد که در زیر به آن ها اشاره خواهیم کرد.
- جنس فلز
- ابعاد فلز
- قدرت دستگاه
- نوع خاک و محل کاوش
- کیفیت ساخت و تکنولوژی کویل فلزیاب
لوپ ، سیم پیچ یا کویل فلزیاب چیست ؟
لوپ یا حلقه های جستجوگر یکی از اجزای مهم در یک دستگاه فلزیاب به حساب میاید که وظیفه ارسال و دریافت پالس و میدان مغناطیسی را بر عهده دارد. کویل ها معمولا به شکل دایره ای یا بیضی شکل هستند که درون ها رشته سیم هایی با قطر و دور مشخص پیچیده شدهاست.
کیفیت و تکنولوژی یک لوپ تاثیر بسیاری در عمق نهایی دستگاه دارد. کویل ها با توجه به نوع دستگاه و مدل آن دارای انواع و اندازه های متفاوت هستند. هر چه یک کویل بزرگتر باشد عمق کاوش بیشتری را در بر می گیرد و هرچه کوچکتر باشد عمق کم و حساسیت زیادی به اهداف دارد.
امیدواریم که این مقاله برایتان مفید و مناسب بوده باشد.
فلزیاب شیراز مرکز تخصصی طراحی و تولید انواع سیستم های فلزیاب در ایران.
ممنون از اطلاعات خوبی که قرار دادید
خواهش میکنم 🙏